Saturday, March 28, 2009

Πολίτης Καίην (Citizen Kane) (1941)


Μια από τις κλασσικότερες ταινίες όλων των εποχών, με πρωταγωνιστή τον Ορσον Ουέλες. Πρόκειται για μια συγκλονιστική σε βάθος ψυχογραφία ενός οικονομικού μεγιστάνα ιδιοκτήτη εφημερίδας στην εποχή του Μεσοπολέμου. Είναι βασισμένη χαλαρά σε πραγματικά βιογραφικά στοιχεία 2 υπαρκτών οικονομικών μεγιστάνων εκείνης της εποχής.

Η ταινία αφορά τη ζωή του Charles Foster Kane που σε πολύ μικρή ηλικία αναγκάστηκε να αφήσει παρά την θέλησή του την οικογενειακή θαλπωρή του φτωχικού του και των γονιών του για να πάει στην πόλη να ανατραφεί ως οικονομικός μεγιστάνας επειδή ξαφνικά έγινε κληρονόμος μεγάλης περιουσίας από χρυσωρυχείο. Απόκτησε σε όλη του την καριέρα μεγάλη οικονομική και πολιτική δύναμη, έκανε δυο αποτυχημένους γάμους, φέρθηκε εξουσιαστικά και βάναυσα σε άτομα που τον περιτριγύριζαν, αγόραζε σχεδόν τα πάντα αλλά πέθανε μόνος και δυστυχισμένος στον πύργο του σε έναν κολοσσιαίο ιδιωτικό χώρο αναψυχής που έφτιαξε για την δεύτερη γυναίκα του, το Xanadu.

Τα ΜΜΕ, ως συνήθως, πλέξαν για αυτόν ελεγείες, λαμπρούς επικήδειους, αφιερώματα στη ζωή του, κλπ, παρουσιάζοντάς τον μεγάλο και τρανό, με τη μαστοριά που αυτά ξέρουν να αναδεικνύουν τέτοιες προσωπικότητες. Όμως ένα μυστήριο κρύβονταν πίσω από τα τελευταία του λόγια: την μία και μοναδική λέξη που ψέλλισε, αφήνοντας την τελευταία του πνοή «Rosebud», και ανέλαβε ένας δημοσιογράφος να ξεδιαλύνει το μυστήριο, επισκεπτόμενος και παίρνοντας συνεντεύξεις από άτομα που τον γνώρισαν ή τον έζησαν από πολύ κοντά. Σε αυτές τις συνεντεύξεις αποκαλύπτεται η ζωή, ο χαρακτήρας, η άνοδος και η πτώση του μεγιστάνα, το ψέμα, η ματαιοδοξία, η μεγαλομανία και η υποκρισία μέσα στα οποία έζησε, οι άσχημες σχέσεις λόγω του ολοκληρωτικού χαρακτήρα του, κλπ, κλπ. Όμως τελικά το μυστήριο με αυτή τη λέξη δεν λύθηκε. Στο τέλος, βγαίνουν χύμα σε πλειστηριασμό όλα τα πράγματά του στον πύργο του, άλλα αποτιμώνται σε χρήμα, άλλα θεωρούνται άχρηστα και πετιούνται στη φωτιά, όπως ένα παλιό ξύλινο έλκηθρο με ένα τριαντάφυλλο για διακοσμητική ζωγραφιά και τη λέξη «Rosebud» πάνω του.

Μια ευτελής χριστουγεννιάτικη γυάλινη σφαίρα με μια χιονισμένη καλύβα μέσα, ήταν το αντικείμενο με το οποίο επέλεξε να περάσει τις τελευταίες του στιγμές, το οποίο του ξέφυγε κι έσπασε όταν άφησε την τελευταία του πνοή ψελλίζοντας «Rosebud». Το έλκηθρο ήταν το παιδικό του παιχνίδι με το οποίο έπαιζε έξω από την χιονισμένη καλύβα-πατρικό του σπίτι την μέρα που τον πήραν, παρά τη θέλησή του, για να ανατραφεί "σωστά" και να εισέλθει στον κόσμο της jet set.

Σε όλη του τη ζωή σπαταλούσε ασύστολα χρήματα για να κερδίζει φήμη, να εξαναγκάζει τους άλλους να τον αγαπήσουν με τον τρόπο που ήθελε αυτός, να φτιάχνει τεράστιες συλλογές από κάθε λογής αντικείμενα, και για να χτίσει ένα απέραντο παλάτι (Xanadu) αναζητώντας μάταια να καλύψει μια πρωταρχική έλλειψη, την χαμένη παιδική ζωή της πληρότητας, αυτήν που του την είχαν αποσπάσει βίαια για μια πρώιμη και ανούσια για ένα παιδί, ωριμότητα. Το Λακανικό «Objet petit a» συμβολοποιήθηκε στο μυαλό του με το ζωγραφισμένο τριαντάφυλλο στο παιδικό του έλκηθρο και την χριστουγεννιάτικη χιονισμένη καλύβα μέσα στην «απροσπέλαστη» γυάλινη σφαίρα. Δυο σύμβολα, παντελώς ανούσια και αδιάφορα για οποιονδήποτε άλλον, η σημασία των οποίων χάνεται και καταστρέφεται ολοσχερώς μαζί με τον θάνατο του φορεα νου και το σβήσιμο του ταραγμένου ψυχικού του κόσμου.

trailer στο youtube - περισσότερα στη wikipedia

αναδημοσίευση χωρίς άδεια από το Εco-Cinema